Linda Tadic: Amerikaans ondernemerschap Voor de keynote stond in de spotlight een wat frêle dame met een zachte stem (rechts op de foto met Annemieke de Jong van B&G), maar wel met een staat van dienst in het AV-domein waar je U tegen zegt. En met een missie en een vasthoudendheid waar je ook alleen maar respect voor kunt hebben. Waar een beetje bestuur doorgaans al gauw een jaar of twee nodig heeft, ontwikkelde Tadic bijna in haar eentje een plan om onder de naam Audiovisual Archive Network (AVAN) een onafhankelijke online bibliotheek voor audiovisueel materiaal op te richten in combinatie met een digital repository service. Beide zijn bedoeld om collecties te archiveren van kleine organisaties en/of kunstenaars. Ze schreef een indrukwekkend business plan (hoe vaak doen wij dat in Nederland?) voor AVAN, dat na een aantal jaren kostendekkend moet zijn. AVAN zal namelijk lage-resolutiebeelden gratis aanbieden, maar voor hoge-resolutiebeelden en bijvoorbeeld goede metadata zal men een vergoeding vragen. Ze had de financiering vrijwel rond toen de kredietcrisis uitbrak en haar belangrijkste sponsor zich terugtrok. Ze liet zich niet uit het veld slaan, en is sindsdien bijna continu bezig met het werven van fondsen. Dat lijkt nog te gaan lukken ook en ze verwacht in maart 2010 het prototype te kunnen gaan bouwen.
Nederland is natuurlijk Amerika niet, maar zouden we toch niet wat kunnen leren van dit Amerikaanse optimisme en ondernemerschap?
Multisectorale samenwerking: 'Verteld verleden' De Universiteit van Twente werkte aan spraakherkenning om semantisch zoeken in geluidsmateriaal mogelijk te maken, Data Archiving and Networked Services (DANS) had expertise op het gebied van archiveren, Beeld en Geluid en andere partijen raakten geïnteresseerd in de mogelijkheden, en zo ontstond "Verteld verleden", een fraaie manier om geluidsmateriaal toegankelijk te maken. Zo kun je op de website 37 toespraken van Wilhelmina doorzoeken op trefwoorden. Oral history op zijn best.
Boomwacker-orkest
De spreekwoordelijke dip na de lunch werd opgevangen door het duo 'Art and rythm', dat het publiek verleidde tot een uniek optreden als ritmisch & gymnastisch 'boomwackerorkest' dat ook nog digitaal werd aangestuurd (de boomwackers zijn de plastic hulzen op de foto en ieder formaat/iedere kleur produceert een andere toon). Op de foto zullen tenminste het Stadsarchief Amsterdam, SURFfoundation, JustID, het Noord-Hollands archief, het Filmmuseum, de KB, de KNAW, UT Twente en de Groninger Archieven vrolijk boomwackende collega's herkennen - de onderlinge afstemming qua toon en ritme klonk Fan-Tas-Tisch.
Maar waar iedereen voor het optreden (onder dwang, uiteraard) zo lekker gezellig dicht bij elkaar was gaan zitten, verspreidde het gezelschap zich na de muziek weer razendsnel naar de achterste rijen en ontstonden weer flinke gaten tussen de delegaties. In dit geval dus niet echt een duurzame samenwerking ...
Kennis: AVA_Net en de B&G Kennisbank
Voortrekker Harry Romijn van de Groninger Archieven presenteerde met zijn onmiskenbare bas-stem AVA_Net, de doorstart van wat ooit de sectie audiovisuele archieven van de KVAN en DIVA was. AVA_Net wordt nu een autonoom netwerk voor alle organisaties die zich bezighouden met AV-collecties. En, ook interessant, "Een van de taken van het bestuur wordt het monitoren van de B&G activiteiten op het gebied van kennisdisseminatie en het kanaliseren van de behoeften uit het veld." Tweerichtingsverkeer, dus, en dat horen we graag. 
Het AVA_Net netwerk gaat de voedingsbron vormen voor de online Kennisbank AV-archief die onder leiding van Annemieke de Jong bij Beeld en Geluid tot stand komt. Wat we van de structuur te zien kregen was indrukwekkend. Niet alleen links naar allerhande bronnen, maar vooral ook recensies over de aangetroffen informatie: deugt het, voor wie is het handig? Toch is het nog te vroeg om te juichen. We weten allemaal hoe "makkelijk" het is om een kennis-achtig iets te lanceren, en ook hoeveel energie het kost om het vol te houden, om zo'n kennisbank ook echt te laten groeien en bloeien. Ik hoop dat het ze lukt! De relatie die B&G heeft met het dit jaar gestarte Europese PrestoPRIME project, waar een Competence Centre wordt ontwikkeld, zal de kennisbank zeker niet schaden. Dat competence centre kwam in een aparte workshop aan bod, net als de B&G-dienst ProArchive voor duurzame opslag van audiovisuele collecties van derden. En niet te vergeten de fraaie plak-en-knipservice voor het onderwijs ED*IT, waarmee docenten hun eigen lesmateriaal kunnen samenstellen, op de seconde nauwkeurig uit de archieven geknipt. De workshop Metadata voor audiovisuele archieven moest ik helaas laten lopen.
Samenwerken en de NCDD
Ikzelf mocht vertellen (tekst lezing) over het NCDD-onderzoek en de plannen die daar nu uit ontstaan om de bouw van een infrastructuur voor duurzame toegankelijkheid per sector aan te pakken, en dan ook per sector een echte "voortrekker" aan te wijzen die in overleg met alle betrokkenen het totale pakket aan opslagfaciliteiten, diensten, afspraken, kennis en financiering gaat ontwikkelen. Daarover binnenkort meer details als de conceptstukken daarover zijn goedgekeurd. Ik voegde er dit aan toe: 
"Samenwerken is niet gemakkelijk, het is vaak heel erg moeilijk. Tijdens het NCDD-onderzoek hebben we heel wat verzuchtingen gehoord over samenwerken. Niet alleen tussen de sectoren, die immers allemaal hun eigen aanpak hebben, maar ook binnen sectoren, en ook over de diensten die de grote instellingen uitrollen voor de kleinere. ‘Ze spreken onze taal niet’, werd er gezegd, of: ‘ze komen met bedragen aan waar wij alleen maar van kunnen dromen’; of: ‘Ze hebben zo’n totaal andere workflow, daar kunnen wij niets mee.’ En ja, ook – niet alleen – maar ook de naam ProArchive is in dit verband gevallen.
"Daar wil ik twee dingen over zeggen: In de eerste plaats wil ik pleiten voor wat geduld. Het is allemaal nieuw wat we hier proberen, en het heeft tijd nodig om uit te kristalliseren. Ten tweede: de NCDD neemt natuurlijk uw eigen verantwoordelijkheid niet over. Sterker nog: we rekenen op de creativiteit van alle betrokken organisaties om met goede oplossingen te komen die wij nog niet eens hebben kunnen bedenken. Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. De NCDD-voortrekkers willen alleen een coördinerende en aanvullende rol spelen, daar waar collectiebeherende organisaties het zelf niet af kunnen.
"Om goed te kunnen samenwerken heb je veel vertrouwen nodig. Walters en McDonald namen het onderwerp vertrouwen binnen gedistribueerde netwerken voor duurzame toegang onder de loep tijdens de iPRES-conferentie van 2008. Ik kan u de lezing zeer aanbevelen, want hij drukt ons met de neus op een feit dat vaak onderbelicht blijft: vertrouwen kun je voor een deel rationeel benaderen – ik zal bijvoorbeeld geneigd zijn te geloven wat iemand van Beeld en Geluid zegt over audiovisuele bestanden, louter omdat hij een medewerker is van Beeld en Geluid – maar voor een ander deel blijft vertrouwen een kwestie van subjectief mensenwerk. Onze oordelen worden bepaald door wie we zelf zijn, onze achtergrond, onze persoonlijke ervaringen. En naarmate we meer risico’s lopen – bijvoorbeeld als we onze kostbare collecties in bewaring geven – zal een gebrek aan vertrouwen een grotere ontregelende rol gaan spelen.
"Vertrouwen kun je niet zomaar kopen, dat moet je opbouwen, dat zijn processen die tijd vragen en steeds weer inspanningen van alle partijen. Het kan helpen als er certificaten komen voor betrouwbare archieven, maar toch gaat het er uiteindelijk om of ik jou vertrouw met mijn spullen.
"In het nuchtere Nederland praten we daar niet graag over, we hebben het liever over de inhoud dan over het proces waar we met elkaar in zitten en welke subjectieve factoren ons daarin parten spelen. Dat is jammer, want wat meer aandacht voor het proces kan ons helpen te verduidelijken waar het mis gaat. Partners in echte samenwerkingsverbanden, zo betogen Walters en McDonald, moeten elkaar opbouwend kritisch flink de waarheid kunnen zeggen: waarom werkt het niet? Waar gaat het precies mis? Wat kunnen we eraan doen? Hoe kunnen we elkaar tegemoet komen? "Als het aan mij ligt zal de NCDD dat proces blijven ondersteunen, in elk geval met kennis en expertise waar we allemaal ons voordeel mee kunnen doen. En met een grote ronde tafel, waar alle organisaties welkom zijn om met elkaar te overleggen over de beste aanpak. Een tafel met koffie en broodjes. En soms, als dat nodig is, met een stevige borrel."
