Digitale cultuur bewaren

Op zijn eigen prikkelende en onnavolgbare wijze heeft John Mackenzie Owen deze week tijdens een besloten lezing in Den Haag zijn visie nog eens samengevat op de meer organisatorische kanten van digitale duurzaamheid:

Preserving Digital Culture

- In a global, networked world, information is a global
commodity. A focus on 'national' information makes
little sense.
- Contemporary culture is not defined by information
produced, but by information consumed.
- Preserving the information fabric of society requires
capturing information use.
- This requires a major transformation of our memory
institutions.

Om met het eerste te beginnen: natuurlijk is de informatiewereld een mondiale geworden. Maar "de wereld" is een niet te managen eenheid. En daarom grijpen we terug op de organisatorische, politieke, financiële eenheden die we kennen en die wel te behappen zijn, zoals landen (NCDD). Dat is een vorm van roeien met de riemen die we hebben. Vervolgens worden die behapbare eenheden weer gebundeld in supra-nationale verbanden als de Europese Alliance for Permanent Access waar de NCDD lid van is - ook nog niet wereldwijd, maar toch weer een stap in de goede richting.

Dan Mackenzie Owens tweede punt: we moeten bij het selecteren van informatie voor digitale duurzaamheid onze aandacht verschuiven van productie naar consumptie. We zouden moeten bewaren wat we nodig hebben, niet wat we gemaakt hebben. Het is goed dat Mackenzie Owen ons eraan herinnert waar we het eigenlijk voor doen: niet om zo maar op te slaan, maar om (her-)gebruik mogelijk te maken. Het probleem is alleen dat we de productie kennen, die ligt in tijd altijd achter ons, maar wie kan er iets zinnigs zeggen over het gebruik dat de toekomst van informatie zal willen maken?
Wat we anno 2008 weten van het verleden is voornamelijk geselecteerd door Het Toeval - de smaak van de dag op het gebied van beeldende kunst, de verzamelwoede van eenlingen of organisaties, het toevallig niet gebombardeerd worden van bepaalde plaatsen, en ga zo maar door. En wat wij gaan bewaren wordt hoe dan ook bepaald door onze eigen keuzes en prioriteiten, niet die van de toekomst. Hoe 'major' kan de transformatie dan worden?
(Zie voor meer achtergrondinformatie ook Mackenzie Owens bijdrage aan de UNESCO-conferentie uit eind 2005).

Complex én praktisch

De KB heeft gisteren een rapport gepubliceerd over alternatieve bestandsformaten voor digitaliseringsprojecten. Het is nogal een technisch rapport, maar twee aspecten vond ik ook voor niet-techneuten interessant:

Ten eerste: een snelle scan door het eerste deel van het rapport geeft ook een nieuwkomer een goede indruk van hoe complex en hoe groot digitale duurzaamheid wel niet is. Van ieder pixeltje van iedere huis-tuin-en-keuken-foto moeten in 0101010 codes allerhande eigenschappen worden vastgelegd: kleur, helderheid, contrast, positie, enz. Eén enkele foto is al gauw 3 megabyte aan data, dat zijn 3 x 1024 x 1024 x 8 = 25.165.824 bitjes. Nogmaals: voor één foto. En als er één bitje omvalt kan de foto al onleesbaar worden.

Ten tweede: bij het rapport zit ook een annex over het systeem dat de KB heeft ontwikkeld om bestandsformaten te beoordelen op hun geschiktheid voor langetermijnopslag. Ook voor wie alle details niet begrijpt, kunnen die richtlijnen waardevol zijn. Wie zijn data aan de bron opslaat in een bestandsformaat met goede duurzaamheidskenmerken, heeft al de helft gewonnen.

Zeer kort samengevat: De KB adviseert PDF/A en ziet in JPEG2000 een goed alternatief voor (te grote) TIFF-bestanden.

Vragen

Een nieuwe baan (eentje die nog een beetje lastig uit te leggen is op verjaardagen, 'Coordinator van watte . . .?'), een lege blog. En vragen, vooral veel vragen. Daarin sta ik niet alleen. Voor de nieuw opgerichte Nationale Coalitie voor Digitale Duurzaamheid (NCDD) startte ik afgelopen maandag een discussielijst, om de professionele collega's te bereiken én om te peilen hoeveel belangstelling er zou zijn. In minder dan vier dagen tijd had ik 55 aanmeldingen. Van allemaal informatieprofessionals in de publieke sector die zich afvragen hoe dat moet met hun digitale datasets, artikelen, publicaties. Het bewustzijn begint te groeien dat we die moeten bewaren, maar er zijn veel vragen over hoe en wat, door wie en voor wie. Het is lastig werken voor 'de toekomst', want dat is een gebruikersgroep die je niet kunt bevragen.

In eerste instantie heeft de Coalitie van haar leden twee jaar gekregen - om een overzicht te krijgen van wat er speelt in digitaal duurzaam Nederland en strategische aanbevelingen te doen voor het bouwen van een goede infrastructuur. Ook ik ga het land in met al mijn vragen. Van mijn zoektocht naar antwoorden zal ik in deze blog - officieus en geheel voor eigen rekening - verslag doen. Ik ben benieuwd.