Het rondetafelgesprek speelde zich afgelopen vrijdag (19 maart) af aan een rechthoekige tafel en tussen stapels (fysieke) verhuis- en archiefdozen, maar was wel degelijk bedoeld om het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) te helpen de digitale toekomst te bestormen. Marie Christine van der Sman en Bernadine Ypma van het NAGO lieten zien hoe simpel het is om de kennis/expertise van je netwerk te mobiliseren: je stuurt een aantal mensen, liefst van diverse pluimage, een mailtje, zet een paar potten koffie en thee, en iedereen blijkt bereid om mee te denken over de vragen die velen van ons bekend zullen voorkomen: wat gaan we nu precies bewaren en hoe pakken we het aan? Hieronder een greep uit de adviezen die werden gegeven; Bernadine zal nog een uitgebreider artikel publiceren in het Archievenblad.
De aftrap kwam van de grafisch ontwerpers zelf: Hans van Vliet van Studio Dumbar en Martijn Arts van Total Identity benadrukten dat grafisch ontwerpers vooral bezig zijn met ontwerpen, met de toekomst, en dus wordt er nogal chaotisch gearchiveerd. Hans adviseerde de erfgoedinstellingen dan ook om vooral de gereedschapskist van de timmerman te leren kennen, om zo meer inzicht te krijgen in wat hoe gearchiveerd wordt. Martijn gaf de raad om vooral goed te selecteren: liever tien gave dingen bewaren dan grote hoeveelheden. Wat je zou willen bewaren voor toekomstige generaties noemt hij het 'creatief buigpunt' - het moment waarop er écht iets is veranderd.
Jorien Weterings van G-Star adviseerde om vooral de verantwoordelijkheden goed af te bakenen tussen ontwerper en archief. Creatieve keuzes zijn des ontwerpers, daar moet een archief zich niet mee bemoeien. Henk Vanstappen (na het NAi nu werkzaam bij PACKED, Platform voor de Archivering en Conservering van Audiovisuele Kunsten in Vlaanderen) zag vooral veel heil in het zoeken van goede samenwerkingspartners, en dat advies onderschreef ikzelf natuurlijk volmondig. Ikzelf deed een NCDD-duit in de zak door te benadrukken hoe belangrijk het is om in het digitale tijdperk te voorkomen dat je verdrinkt in de hoeveelheden door als organisatie heel precies je missie, je bestaansreden op te schrijven en daar steeds op terug te vallen als je moeilijke keuzes moet maken. Bernadine Ypma vulde dat advies aan met: 'vraag je steeds af wat je ermee wilt gaan doen.' Gerard-Jan Nauta van DEN vond het belangrijk om ook buiten je eigen sector je licht op te steken - alweer een advies waar ik het roerend mee eens was.
James Stell van Data Matters (bouwers van het edepot van het Stadsarchief Amsterdam) benadrukte net als Tine van Nierop (eerder van Beeld en Geluid, nu ZZP'er) het belang van (open) standaarden -- hoewel ik er altijd mijn twijfels over heb in hoeverre je standaarden kunt/moet opleggen aan creatieve geesten. In de wetenschap is dat ook altijd een probleem. James zei nog iets dat we niet vaak genoeg kunnen benadrukken: digitale duurzaamheid is voor veel organisaties domweg nog steeds een brug te ver. Ze hebben hun gewone dagelijkse IT-processen nog niet eens op orde. Daar moet eerst aan gewerkt worden.
Het was alle deelnemers duidelijk dat niet 'alles' bewaard moet worden - ook een koekblik met narcissen is immers ooit ergens 'ontworpen' - en dus werd de vraag gesteld hoe en op welk moment je moet selecteren. Als je te lang wacht, kan het immers te laat zijn. Bernadine Ypma had daarvoor een idee dat lijkt op wat de drie technische universiteiten in hun datacentrum lijken toe te passen: neem alles op, neem de zorgen van de producenten om goed voor de data te zorgen over (zodat de producent er ook een eigen belang bij krijgt!), en ontwikkel vervolgens een 'afstotingsbeleid'. Dat zal in elk geval werken voor producenten waarmee je een langdurige relatie kunt ontwikkelen. Moeten we als archiefinstellingen dus datadiensten gaan aanbieden? Het is een optie die in elk geval in het 'ketendenken' past; maar die ook grote consequenties kan hebben voor erfgoedinstellingen.Het citaat van de middag kwam waarschijnlijk van Henk Vanstappen. Martijn Arts vroeg hem wat hij zou doen als hij een partij 3D vector-bestanden aangeboden zou krijgen. Het antwoord: 'Waarschijnlijk heel hard weglopen ...'.
Foto boven: vlnr staand James Stell (Data Matters) en Hans van Vliet (Studio Dumbar); zittend Bernadine Ypma (NAGO) en Martijn Arts (Total Identity; op de rug Jorien Weterings (G-Star) en Henk Vanstappen (PACKED); foto midden vlnr Bernadine Ypma, Marie Christine van der Sman, Gerard Jan Nauta (Digitaal Erfgoed Nederland), Henk Vanstappen, Jorien Weterings, Tine van Nierop. Ondergetekende bleef achter de camera ;-)
