Help! Born-digital!

Foto http://ccfi.educ.ubc.ca/publication/insights/call/borndigital.html

Of ik nu praat met archivarissen of met bibliothecarissen, met musea of met wetenschappelijke archieven, overal geldt 'born-digital' als een groot gevaar dat in dreigende taal wordt uitgelegd: er is zo ongelooflijk veel van, en het is zo ongrijpbaar, en het verandert continu - hoe krijgen we daar ooit grip op?

Van dat soort taal zakt de moed je meteen al in de schoenen, en daarom zei Paul Miller van The Cloud of Data laatst (tijdens de PrestoCentre conferentie), dat we daar onszelf geen dienst mee bewijzen. 'Use the language of opportunity', gaf hij mee als advies. Dat klinkt mooi, maar hebben we er ook wat aan?

Afgelopen maandag kreeg ik nog de vraag of de NCDD zou kunnen adviseren wat er wel en niet bewaard zou moeten worden en wie dan wat moet doen. Het antwoord is kort: nee, zulke adviezen heeft de NCDD niet en die gaat de NCDD ook niet geven. De NCDD wil ervoor zorgen dat er faciliteiten komen om digitale objecten duurzaam toegankelijk te houden, en de NCDD wil makelaar zijn voor goede afspraken, zodat we dubbel werk voorkomen, maar de verantwoordelijkheid voor wat er verzameld wordt, die ligt toch echt bij de collectiehouders, bij de mensen die verstand hebben van de inhoud.

En dat is het mooie - dat we niet afglijden in een wereld waarin alles door techniek en massa wordt bepaald, maar dat er plekken overblijven waar  mensen met kennis van zaken en liefde voor het vak de keuzes maken.

Ik zie in het digitale tijdperk twee bewegingen naast elkaar ontstaan: enerzijds de grootgrutters die de ambitie hebben om 'alles' te verzamelen, maar dat vaak nogal oppervlakkig doen - want kwantiteit en kwaliteit gaan zelden samen. Ik noem Google, maar ook het InternetArchive. Prima bronnen, waar we blij mee kunnen zijn, want je vindt er veel en snel, maar het is allemaal wat oppervlakkig.

Daarnaast blijven er specialisten die in de diepte verzamelen en ontsluiten, voor de fijnproevers. Momenteel twijfelen die specialisten vooral. Archivarissen vragen om meer regels (zie de Archievisiesessies van vorig jaar), een conservator vraagt de NCDD om advies. Die twijfel is wel begrijpelijk, want veel archivarissen en conservatoren die momenteel besluiten moeten nemen voor de toekomst zijn niet 'born-digital', ze zijn analoog geschoold. Maar dat is uiteraard een tijdelijk probleem.

Het is de essentie van het werk van erfgoedinstellingen dat ze een stuk verantwoordelijkheid voor de toekomst nemen, dat ze zich gedragen als de vertegenwoordiger van een toekomstige gebruiker en vanuit dat perspectief verzamelen. En dat kan alleen maar met een menselijke maat. Verre van volledig, verre van perfect, maar met de eerlijke intentie om de toekomst te dienen. En dat kun je in dat overdonderende born-digital tijdperk alleen maar doen op basis van de wereld die je kent: je eigen instelling, je eigen missie, je eigen gebruikers. Mooi toch?