Een "infrastructuur": wat is dat en hoe bouw je het?

Velen van jullie hebben de afgelopen jaren de missie van de NCDD op een van mijn powerpointdia's zien staan:

Dat is een hele mond vol, en dus zeg ik er altijd maar bij: wat wij daaronder verstaan is een landelijk dekkend netwerk van voorzieningen: mensen, kennis, opslagfaciliteiten, software, hardware, opleidingen, en, niet te vergeten, financiering.

Over een mond vol gesproken ...

Hoe vlieg je zoiets groots aan? De ene methode is de deltaplanmethode: grootschalig, hoog-boven-over. In polderland Nederland zie je zoiets maar zelden. Dan moet het water ons écht aan de lippen staan, zoals in 1953 letterlijk gebeurde. Voor de duurzame bruikbaarheid van onze digitale bestanden is zo een beweging (nog) niet tot stand gekomen. Wij (zeg maar, informatieprofessionals) weten wel van de tijdbom die onder onze digitale informatie tikt, maar die urgentie wordt nog lang niet door alle bestuurders als dringend ervaren.

Dus hebben we binnen de NCDD gekeken of we de uitdaging in min of meer behapbare brokken kunnen opdelen. Daar zijn vier werkpakketten uit gekomen:

1. Opslag (het betrouwbaar en vooral zo efficiënt mogelijk opslaan van de bits en de bytes, inclusief netwerkverbindingen)
2. Preservering (wat moeten we nu precies doen om die duurzaamheid te waarborgen - monitoren van de ontwikkelingen (preservation watch), plannen van preserveringsacties, de softwaretools die je daarvoor nodig hebt, R&D, en vooral veel kennis)
3. Afstemming collectiebeleid (digitale informatie laat zich lastig vangen in de traditionele taakverdeling tussen instellingen, daar moet je nieuwe afspraken over maken)
4. Kwaliteitszorg en certificering (wanneer is een archief een 'trustworthy digital repository'? Hoe bewijs je dat?)

Voor de eerste twee werkpakketten zijn sinds juni dit jaar NCDD-werkgroepen aan het werk. Zij hebben de opdracht gekregen om diverse scenario's te bedenken voor een landelijke infrastructuur. Die moet a) zo efficiënt (lees: goedkoop) mogelijk zijn, en b) de kwaliteit van duurzame toegankelijkheid in Nederland op een hoger plan brengen - met name ook voor de kleine instellingen die zelf geen digitaal depot kunnen betalen. Alle officiële informatie daarover staat op http://www.ncdd.nl/over-beleid.php.

De werkgroep Preservering aan het werk: rond de tafel Jata Haan (EYE), Giovanna Fossati (EYE, voorzitter), Frédérique Vijftigschild (NCDD support), Paul Doorenbosch (KB), Aad van der Valk (Beeld en Geluid), Mette van Essen (Nationaal Archief), Jeanine Tieleman (DEN) en Andrea Scharnhorst (DANS); ontbreken: Barbara Sierman (KB), Robert Gillesse (DEN) en Gaby Wijers (NIMk). Beelden van de werkgroep Opslag houden jullie van me tegoed.

Aan mij de eer om al dit werk te ondersteunen vanuit de NCDD, en ik kan je zeggen, de werkgroepen hebben het niet gemakkelijk. Duurzame toegankelijkheid is een jong vak met heel veel onzekerheden. Wie kan voorspellen wat voor computers we over 10 of 20 jaar zullen hebben? Wie durft te voorspellen hoe snel het web blijft groeien? Wie durft te selecteren wat we wel en niet moeten bewaren? Wie durft er vandaag definitief te zeggen wat de beste duurzaamheidsstrategie is? En hoe zit het met alle bestuurlijke en juridische complicaties?

Ga er maar aan staan. Niettemin zijn we vol goede moed aan het werk gegaan. Er wordt hersenkrakend nagedacht en geschreven. Ideeën worden geopperd en soms weer van tafel geveegd. Om soms later opnieuw op te duiken als andere alternatieven niet haalbaar zijn gebleken.

Maar we hebben hulp nodig. Van jullie. Daarom organiseren we:

NCDD symposium "Bouw een huis voor ons digitaal geheugen",
24 januari 2012, KB, Den Haag, 10.30 u tot 16.30 u, toegang gratis, wél even aanmelden

Programma en aanmelden op http://ncddsymposium.eventbrite.com.