Hoezo, digitaal kwetsbaar?

Ik heb het weer eens aan den lijve ondervonden: eerst crashte mijn PC thuis - fatal blue screen. De eerste vraag van de inderhaast gebelde PC-dokter was natuurlijk: Mevrouw, hebt u een recente backup? Eh eh, nou, ik e-mail belangrijke stukken (zoals het rapport van de Nationale Verkenning) 's avonds naar mijn werk, meneer ...

En toen viel het netwerk van de KB uit. De uitval dit weekend was gepland (groot onderhoud), maar die van maandag en vanochtend niet. Vier dagen zonder e-mail, in de hectische periode van de afronding van het rapport van de Verkennning: het is een vreemde gewaarwording. Op de gangen van de KB heerst een soort giecheligheid (we zijn naar school gekomen maar de meester is ziek).

Wat erger is: ik vlieg vandaag naar de LIBER conferentie in Toulouse en ik heb mijn e-tickets en hotelinformatie ook altijd in mijn mailbox zitten, om de dag voor de reis uit te printen ... Over afhankelijkheid gesproken!

Maar het rapport nadert zijn voltooiing, dat wil zeggen: de interim-rapportage, of het schietstuk zoals ik het ook wel noem, een vehikel om de discussies in goede banen te leiden en bestuurders in staat te stellen keuzes te maken, dit niet, dat wel, een soort smeerolie in het besluitvormingsproces. Al te veel ego moet je er als schrijver niet in stoppen, want de fraaiste passages, het meest transparante proza moet soms sneuvelen in dienst van het politieke geven en nemen. Want alleen van wat echt uitgevoerd wordt kan digitale kwetsbaarheid weer een beetje kleiner worden.

'Archiveren is vooruitzien'

Eergisteren presenteerden de branchevereniging van archivarissen BRAIN en de vereniging van beroepsbeoefenaren KVAN een gezamenlijke visie onder de titel 'Archiveren = vooruitzien'. Het is een wervend geschreven document geworden waarin de gezamenlijke archivarissen zich achter een aantal ambitieuze plannen scharen:

• voldoende e-depotcapaciteit voor de overheid in 2015;
• stapsgewijze modernisering van de Archiefwet;
• het bij één bewindspersoon leggen van de verantwoordelijkheid voor de informatiehuishouding van de overheid (nu is die verdeeld tussen Binnenlandse Zaken vóór overdracht aan de archieven en OCW daarna);
• het verkorten van de termijn waarop archieven moeten worden overgedragen (momenteel maximaal 20 jaar).

Je ziet in dit document duidelijk dat de archiefwereld een slag aan het maken is in het digitale tijdperk: men spreekt van één (virtuele) Archiefcollectie Nederland. Niet dat die als zodanig online zal komen, dat acht men nog een brug te ver, maar men wil wel denken en organiseren vanuit het grote geheel in plaats van ieder vanuit zijn eigen winkeltje. En het publiek is in beeld: 'De archiefonderzoeker heeft geen boodschap aan de soms ondoorgrondelijke redenen waarom een bestand bij instelling X berust en niet bij Y.' Misschien wil ik te veel te snel, maar ik denk dan meteen: waarom zou een onderzoeker een archiefonderzoeker zijn? Heeft een onderzoeker er wel boodschap aan dat fotocollectie A bij het archief te vinden is, en fotocollectie B bij de bibliotheek? Maar misschien is dat in dit stadium zeurpieten.

In het hoofdstuk over digitale duurzaamheid signaleert het stuk een algemeen gebrek aan 'aandacht en prioriteit' bij de producenten van informatie (in de Archiefwet worden die veelzeggend archiefvormers genoemd). 'Het is vooral de archiefbranche, die het langetermijnbelang van archieven als core business heeft, die [het probleem van digitale duurzaamheid] het zwaarst voelt wegen en die veel zal moeten investeren in de oplossing ervan.'

Voor archieven is langetermijnbelang ook hun kortermijnbelang; voor de producenten ligt dat vaak anders. Meer daarover in komende blogs naar aanleiding van de Interimrapportage Nationale Verkenning (die binnenkort verschijnt!).