Het Engelse Digital Curation Centre (DCC) ontwikkelt al een aantal jaren instrumenten om duurzame toegankelijkheid van onderzoeksdata te bevorderen. Bekende producten zijn het DCC Lifecycle Model en (in samenwerking met andere organisaties) DRAMBORA en DAF. Daar hebben de meesten van ons wel eens van gehoord, maar wie weet er nu echt het fijne van? Het was dus een uitstekend initiatief van het 3TU. Datacentrum om drie trainers van het DCC naar Nederland te halen. Eerst was er een mini-symposium met wetenschappers. Daar was ik niet bij, maar naar verluidt ging het daar 'meer om de wetenschap dan om datamanagement'. In deze tijdens een theepauze opgetekende observatie klinkt enige teleurstelling door, maar ik zou bijna zeggen: wat wil je? Voor ons mag datamanagement dan een doel zijn, voor de wetenschapper is het meestal maar een middel. En ook de organisatoren van 3TU (Alenka Prinčič en Ellen Verbakel) keken er wat filosofischer tegenaan: het is een begin van de dialoog.
Het tweede evenement was een eendaagse cursus 'Curation 101 lite' voor collega's van het 3TU.Datacentrum. Nu betekent '101' in het Angelsaksisch taalgebruik beginnersniveau, en de term 'lite' doet daar nog een schepje bovenop, 
maar wie naar Delft kwam voor een luchtige vrijdag kwam bedrogen uit. Het tempo waarin de trainers de DCC Lifecycle, DRAMBORA en DAF de revue lieten passeren lag erg hoog. (Links vlnr Alenka Krinčič van TU Delft, Sara Higgins, Sara Jones, Joy Davidson en Ellen Verbakel van TU Delft). Dat is ook niet verwonderlijk als je bedenkt dat de cursus eigenlijk een driedaags evenement is. Gelukkig kregen we na afloop een dik 'course pack' mee (voor het bijeenrapen waarvan de trainers zowel hun thee- als lunchpauze offerden) waarin we het allemaal nog eens na kunnen lezen.
Wat zijn het voor modellen die het DCC heeft ontwikkeld? Eerst het Lifecycle model (zie ook de Nederlandse vertaling door Ingmar Koch). In feite is dat niet meer of minder dan een logische opdeling in stappen van alles wat er bij duurzame toegankelijkheid komt kijken. Waar moet je allemaal aan denken? Welke functies moet je benoemen en organiseren? Het is vooral gericht op wetenschappelijke onderzoeksgegevens, en idealiter maakt de producent van de gegevens, de onderzoeker, al gebruik van het model bij het opstellen van zijn datamanagementplan. Zoals gebruikelijk bij dit soort modellen is het een heel pak papier, maar ik moet zeggen: als je stap voor stap wordt meegenomen in de logica, dan gaat het wel meer leven. En zoals Joy zelf diverse keren benadrukte: het gaat niet om het precies invullen van alle oefeningen om 'juiste' uitkomsten te krijgen, maar om jezelf de discipline op te leggen om de juiste vragen te stellen -- voordat je ergens aan begint.
DRAMBORA en DAF zijn later (mede door DCC) ontwikkeld, toen in de praktijk bleek dat het Lifecycle Model geen antwoord gaf op alle vragen. DRAMBORA is een instrument dat alles wat je doet in het teken zet van risicomanagement. Wat mij betreft een hele zinvolle benadering. Hoeveel je investeert laat je afhangen van welke risico's voor jouw organisatie het meest bedreigend zijn. Als je hele dienstverlening in elkaar stort wanneer digitale collecties niet toegankelijk zijn, moet je daar snel mee aan de slag. Als niemand het eigenlijk zal merken wanneer een bepaalde collectie niet meer bereikbaar is, dan .... enfin, vul zelf maar in.
DAF (Data Asset Framework of Data Audit Framework, er is weer eens sprake van een naamsverandering) is een instrument dat je kunt inzetten wanneer je bij onderzoekers gaat inventariseren wat voor informatiestromen ze hebben en hoe het is gesteld met hun datamanagementpraktijken. Op basis daarvan kun je gerichte adviezen formuleren ter ondersteuning van het onderzoeksproces.
Aan het eind van de dag zijn er natuurlijk altijd vragen bij de praktische toepasbaarheid van dit soort instrumenten. Want als je het goed wilt doen, gaat er erg veel tijd in zitten, gaf ook Joy Davidson toe. Een collega van de TU Eindhoven vond het allemaal wel erg theoretisch. 'Wij doen gewoon,' zei hij.
Zelf vond ik de ontmoeting erg inspirerend met Mark van Koningsveld, van http://www.openearth.eu. Wij van de archieven klagen vaak dat het moeilijk is om onderzoekers te verleiden tot het duurzaam opslaan van hun data. De mensen van Deltares ontwikkelden daar een heel praktische en laagdrempelige stimulans voor: zij ontwierpen een manier om allerhande data uit de waterbouwkunde te koppelen aan Google Earth en daarmee fantastische visualisaties te maken. De onderzoekers zijn zo blij met die visualisaties dat ze hun data ervoor beschikbaar willen stellen. Helaas wordt het initiatief bedreigd door geldgebrek. NWO, kunnen jullie daar niet wat aan doen?
Foto in het midden: de trainers offeren hun lunchpauze op om de deelnemers aan een course pack te kunnen helpen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten